KOMUNIKACJA
INTERPERSONALNA
Pojęcie
„komunikacja interpersonalna” należy rozumieć jako „kontakt pomiędzy osobami”[1]. Pomimo, iż zdanie to jest
stosunkowo proste, to dwa terminy z których się składa, czyli „osoby” oraz
„kontakt pomiędzy” mają w sobie duże znaczenie. Wyjaśniając rozumienie słowa
„osoby” należy wskazać, iż w zależności od sytuacji kontakty ludzi pomiędzy
sobą mogą mieć charakter osobisty lub bezosobowy. Można stwierdzić, że
„bezosobowe” i „osobiste” to dwie skrajności tej samej skali opisującej relacje
i kontakty między ludźmi. Gdy komunikują się pomiędzy sobą członkowie rodziny,
relacja ta zazwyczaj jest chociażby w pewnym stopniu osobista. Inaczej sytuacja
wygląda gdy jednostka komunikuje się z pracownicą poczty, czy kasjerką w kasie
biletowej na dworcu kolejowym, w takiej sytuacji kontakt jest w większym
stopniu bezosobowy i należałoby wręcz powiedzieć, iż taki właśnie powinien być.
Komunikacja
interpersonalna jest procesem osobistym, podkreślającym, iż „osoba” jest czymś
więcej niż rzeczą, czy zwierzęciem i różni się od nich pod pięcioma względami:
Osoby są wyjątkowe
Nie
ma na świecie dwóch takich samych osób, każda jest wyjątkowa i niepowtarzalna.
Choć możemy powiedzieć, że każdy przedmiot bezosobowy jest na swój sposób
wyjątkowy, gdyż posiada jakieś drobne, często niewidoczne gołym okiem różnice,
ale tak naprawdę każde pióro, komputer czy samochód mogą zostać zastąpione
innym piórem, komputerem, czy samochodem, nie da się natomiast zastąpić jednej
osoby drugą. Każdy człowiek posiada swoją wyjątkową osobowość, swoje wyjątkowe
uczucia i bagaż doświadczeń.
Osoby są niemierzalne
Wszystkie
przedmioty w świecie bezosobowym są mierzalne, istnieją w przestrzeni i czasie.
Nawet najbardziej skomplikowane przedmioty jak np. komputery, rakiety
kosmiczne, czy elektrownie atomowe można opisać w czasie i przestrzeni. Z
osobami jest inaczej. Można co prawda zmierzyć wzrost, temperaturę ciała, czy
wagę konkretnej osoby, ale nie odda to w pełni kim ta osoba naprawdę jest. W
szczególności nie zmierzy się emocji i uczuć które odczuwa w konkretnej
sytuacji, a które są integralną częścią jej doświadczenia.
Osoby mogą wybierać
Trzecim
czynnikiem odróżniający to co bezosobowe od tego co osobowe jest możliwość
dokonywania wyboru. Przedmioty bezosobowe i procesy dziejące się w bezosobowym
świecie, są przewidywalne, można z góry przewidzieć co się stanie z drewnianą
deską, która będzie leżeć przez kilka tygodni w wilgotnym miejscu. Przedmioty w
przeciwieństwie do ludzi nie mogą podejmować samodzielnych decyzji, choć
czasami mogą sprawiać takie wrażenie, ale nawet najbardziej skomplikowane
komputery, czy roboty są tylko zaprogramowane przez ludzi, aby zachować się w
ten czy inny sposób w określonej sytuacji i ich zachowania są przewidywalne i
można je kontrolować. Nie można natomiast przewidzieć, ani do końca kontrolować
jak zachowa się dana osoba w określonej sytuacji.
Osoby są refleksyjne
Kolejnym
czynnikiem odróżniającym osobę od przedmiotu jest refleksyjność. Przedmioty nie
są świadome w ogóle. Zwierzęta mają świadomość otoczenia, ale nie są świadome
swojej świadomości. Tylko ludzie posiadają zdolność refleksji nad sobą, nad
otaczającą ich rzeczywistością, nad sensem życia. Podejmują rozważania na temat
swoich decyzji, poglądów, zachowania. Nie dostrzegając refleksyjności u ludzi
spłyca się proces komunikacji, osoby wówczas nie są wstanie wyjść poza proste
tematy takie jak pogoda, czy sport. Nie dostrzegają na przykład w jaki sposób
postrzega ich partner komunikacji i jaki ma to na nich wpływ.
Osoby są adresowalne
Ostatnim
elementem wyróżniającym osoby jest ich adresowalność. O przedmiotach
bezosobowych możemy mówić, ale nie możemy mówić do nich. Z osobami natomiast
możemy rozmawiać. Czasami wydaje się, że pies czy kot rozumieją słowa kierowane
do nich przez ich właścicieli i chcą odpowiedzieć, ale niemożliwe jest
nawiązanie relacji opartej na takiej wzajemności jak z drugim człowiekiem.[2]
Komunikacja
interpersonalna jest to kontakt, który występuje pomiędzy osobami, nie jest zaś
działaniem jednostronnym. Na umiejętność interpersonalnego komunikowania się
wpływ ma zarówno to jak rozumie się bycie osobą, jak i świadomość, iż jest to
kontakt pomiędzy osobami. Warto pamiętać, że komunikacja ma charakter
relacyjny, czyli nie jest to jednostronne działanie jednostki, a relacja dwóch
bądź więcej osób. Często jednak odbierana jest właśnie w ten jednostronny sposób,
ludzie traktują komunikacje jako ich działanie, jako coś co wydarza się w nich
samych. Jest to rozumienie błędne, gdyż nie uwzględnia występowania sprzężenia
zwrotnego, a jak łatwo się przekonać jest ono niezbędne w procesie komunikacji
interpersonalnej. Model komunikacji dwustronnej ma charakter interakcji, w
której nadawca komunikatu nie tylko przekazuje treść, ale również obserwuje
reakcję odbiorcy komunikatu na przekazywane mu informacje. W tym ujęciu bada
się nie tylko bodziec, ale również odpowiedź na bodziec. Można w związku z tym
powiedzieć, iż: „SŁYSZENIE – to
proces biernego odbioru dźwięków i słów. Odbiorca skoncentrowany jest na sobie,
własnych odczuciach i myślach, na tym, co się z nim dzieje.
SŁUCHANIE –
zaś jest procesem czynnym, aktywnym, polegającym na poszukiwaniu informacji w
celu pogłębienia więzi i zrozumienia między rozmówcami.”[3]
W
tym paragrafie autor przybliżył znaczenie pojęcia „komunikacja
interpersonalna”. Pojęcie to składa się z dwóch zasadniczych elementów
„kontaktu pomiędzy” oraz „osoby”. Zrozumienie tych pojęć jest kluczowe dla
pełnego poznania czym jest komunikacja interpersonalna. Nie każdy kontakt
między ludźmi jest interpersonalny i nie ma w tym nic złego. Są sytuacje w
których kontakt bezosobowy jest wręcz czymś wskazanym, jak na przykład
relacja z kasjerką w supermarkecie, czy
z panią w okienku pocztowym.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz